Derinlerde Yatan Hatırlanma Arzumuz: Miras

İnsani duygular ve arzulardan oluşan karmaşık dünyamızda “hatırlanma arzusu” evrensel şekilde öne çıkıyor. Açtığımız yollar, geride bıraktığımız anılar ve zamanın kumları üzerindeki silinmez izlerimiz, ortak insanlığımızın özünü yakalamaktadır. İki farklı senaryodan yola çıkan bu yazımda, miras bırakma dürtümüz ve bunun dalga dalga yayılan etkileri hakkında derin bir bakış açısı sunacağım.

Sizden şu iki senaryoyu hayal etmenizi istiyorum;

Senaryo 1: Siz ve tüm ailenizin rahatça geçinebileceğiniz kadar çok paranız var. Ancak öldükten sonra hakkınızda korkunç bir şey ortaya çıkar ve insanlar sizi hor görmeye başlar.

Senaryo 2: Göreceli olarak zor ve belirsiz bir hayatınız olur, ancak öldükten sonra inanılmaz derecede yetenekli bir insan olduğunuz ortaya çıkar ve itibarınız sonsuza dek dergilerde, videolarda, kitaplarda anılır.

Otago Üniversitesi’nden Brett Waggoner tarafından yapılan çalışmadaWaggoner, B. J. (2022). Legacy: Motivations and Mechanisms for a Desire to be Remembered (Doctoral dissertation, University of Otago), bu seçenekler sunulduğunda pek çok kişi ikinci senaryoya yöneliyor. Bu tercihi ise mirasla olan derin bağımızın altını çizerek gösteriyor. Peki…

Neden Miras Bırakmak İsteriz?

Miras Yaratmada Evrimin Eli:
Atalarımız bize bu miras özlemini bahşetmiş olabilir mi? Ölüm sonrası olumlu bir itibar, torunlarımız için saygı ve elverişli fırsatlarla işaretlenmiş bir ortam yaratabilir; bu da miras arayışı davranışlarının evrimin bize bir hediyesi (veya laneti) olabileceğini düşündürmektedir.

Aklın Oyunu:
Hikayeler ruhun gıdasıdır. Sürekliliğe ve anlatılara aç olan insan ruhu, mirası sonsuz bir bölüm olarak görür. Mantıksal yetilerimiz hayatın sonluluğunu kabul etse de, duygularımız sürekli olarak bu gerçekle boğuşur ve bizi bir miras yaratmaya iter.

Daha Yüksek Fayda ve Miras:
Özünde, miras odaklı eylemlerimiz genellikle özgecil çabaları yansıtır. Bu eylemler, kişisel olarak tatmin edici olmakla birlikte, toplumsal dokuda derin yankılar uyandırır ve bu dürtüyü toplumsal iyileşme için kullanma fırsatları sunar. Bu dürtüyü iklim değişikliğiyle mücadele etmek veya eşitsizlik uçurumunu kapatmak için kanalize ettiğinizi hayal edin!

Kaçınılmaz Olanla Yüzleşmek:
Diğer tüm türlerden daha keskin olan ölümlülük duygumuz bizi eşsiz bir kavşağa yerleştiriyor. Miras bize bir köprü sunuyor – geçici varoluşumuz ile sonsuzluk özlemi arasındaki uçurumu aşmanın bir yolu, ölümsüzlüğün sembolik bir şekli olabilir.

Modern Mücadelelerde Mirasın Dönüştürücü Gücü

Kişisel isteklerin ötesinde, miras güdümüz çağdaş küresel zorluklarla iç içe geçmektedir. Duke Üniversitesi’nden Kimberly Wade-Benzoni gibi vizyonerler, miras odaklı motivasyonların, özellikle küresel zorluklar baş gösterdiğinde, dünyayı sürdürülebilir, uzun vadeli düşünmeye nasıl yönlendirebileceğini derinlemesine araştırıyor.

Ancak, içsel psikolojik engellerimiz var. Bizler, varsayılan olarak, anlık faydaları tercih ederiz. Ancak olumlu bir mirasın cazibesi bu dengeyi değiştirebilir ve bizi gelecek nesillerin çığlıklarına daha duyarlı hale getirebilir. Dahası, ölümlülüğe hangi mercekten baktığımız, miras eylemlerimizin anahtarını elinde tutar. Ölümlülüğümüzün anlık ve sert hatırlatıcıları odağımızı daraltarak bizi yakın çevremize bağlayabilir. Öte yandan, ölümlülüğümüzle iç gözlemsel karşılaşmalar ufkumuzu genişletebilir, bizi miyop bir görüşten daha geniş toplulukları ve hatta gelecek nesilleri kapsayan panoramik bir görüşe taşıyabilir.

Miras güdüsüyle körüklenebilecek sessiz ama güçlü bir devrim var. Lancaster Üniversitesi’nden Mark Hurlstone tarafından yürütülen çalışmalar gibi miras ateşini tutuşturmanın, ağaç dikme girişimlerinden çevresel çabalara önemli yatırımlara kadar kolektif eylemi teşvik edebileceğini ortaya koymaktadır.

Benliğin Ötesindeki Miras

Miras, özünde yalnızca benmerkezci bir çaba değildir. Wade-Benzoni, nesiller arası kararlar verirken ölümü hangi bağlamda düşündüğümüzün önemli olduğunu söylüyor. Bir araba kazası görüntüsü göstermek ya da bir mezarlığın yanından geçmek, ölüm kaygısı tepkisini ortaya çıkarma eğilimindedir. İnsanlar bu şekilde ölümlü olduklarının farkına vardıklarında, milliyetçilik ve dini bağlılık da dahil olmak üzere grup içi kimliklerini artırır ve kendilerini dış inanç ve kültürlerden uzak tutmaya teşvik eder. Miras her zaman isimle, yüzle ya da bireyle ilgili değildir – bazen büyük bir makinenin dişlisi olmakla ilgilidir. Pek çok kişi isimsiz kalmak ister ve hayatlarının sayısız deneyimle örülmüş ağın insan varoluşunun büyük mozaiğine derinlik ve renk kattığını bilerek teselli bulur.

Toparlarsam; ekilen her tohum, paylaşılan her hikaye, dökülen her gözyaşı ve yankılanan her kahkaha mirasımıza katkıda bulunur. Hayat denen bu yolculukta ilerlerken, geride bıraktığımız yankılara dikkat edelim, çünkü bunlar henüz doğmamış nesiller için yol gösterici bir ışık olabilir.

Varlığımız kısacık bir andan ibarettir, ancak mirasımız ebedi olabilir. Bunu özen, amaç ve sevgiyle yapalım.